W zależności od potrzeb wynikających z danej techniki drukowania, farba drukowa charakteryzuje się pewnymi właściwościami użytkowymi i optycznymi, określającymi utrwaloną warstwę farby oraz reologicznymi, charakteryzującymi pośrednio przebieg procesu drukowania.
Do właściwości użytkowych farb drukowych zalicza się: odporność na starzenie, odporność na ścieranie. Wśród właściwości reologicznych wymienia się: lepkość, tack, konsystencję, tiksotropię. Właściwościami optycznymi są: intensywność barwy, połysk, zdolność krycia.
Wśród mechanizmów utrwalania (niepoprawnie: „schnięcia”) farb drukowych, wymienia się przede wszystkim:
- utrwalanie przez absorpcję – jest najprostszą formą utrwalenia druków i charakteryzuje się swobodnym wnikaniem cząstek farby do wnętrza podłoża poprzez jego pory,
- utrwalanie przez utlenianie – znajdujące się w spoiwie cząsteczki żywicy pod wpływem tlenu, tworzą polimer i zestalają warstwę farby,
- utrwalanie przez odparowanie rozpuszczalnika – po odparowaniu rozpuszczalnika składniki spoiwa wiążą pigment z podłożem,
- utrwalanie przez promieniowanie – zachodzi poprzez zastosowanie odpowiedniego promiennika, który to powoduje podnoszenie temperatury warstwy farby
- ultrafioletowe (UV) – rodnikowe i kationowe,
- podczerwone (IR),
- mikrofalowe,
- utrwalanie wiązką elektronów (EB) – zachodzi tak jak w przypadku promieniowania.
Farby, nie tylko drukowe dają na konkretnym podłożu odpowiednią barwę. Może być ona jednak różnie postrzegana przez użytkowników. Związane jest to ze zjawiskiem zwanym metameryzmem, w którym to odbiór barwy zmienia się wraz ze zmianą warunków oświetleniowych, dlatego też w momencie akceptacji wyboru barwy farby, należy zastosować konkretne warunki oświetleniowe, a następnie wykonać wydruk próbny, tzw. proof (może być on analogowy lub cyfrowy), czyli odbitkę próbną, która przekazywana jest do akceptacji klientowi.
W języku potocznym słowo „barwa” i „kolor” są pojęciami jednoznacznymi. Z punktu widzenia poligrafii zarówno kolor, nasycenie jak i jasność są atrybutami barwy.
Do pomiarów związanych z barwą farby wykorzystuje się następujące przyrządy:
densytometr – służy do pomiaru gęstości optycznej (D) barwy nadruku,
kolorymetr – szacuje wartość poszczególnych atrybutów barwy, a więc konwertuje je na wartości mierzalne – liczby,
spektrofotometr – służy do pomiaru metrycznej różnicy zmiany barwy (ΔE). Jest urządzeniem bardziej zaawansowanym od kolorymetru, pozwala na dokładniejszą interpretację barwy.
Pożądaną cechą odnoszącą się do nakładu jest identyczna barwa na każdym wydruku. W tym przypadku oko użytkownika nie jest właściwą miarą porównywania barw ze sobą. Spektrofotometr rozwiązuje ten problem. Rozpoznawanie metrycznej różnicy zmiany barwy przedstawia się następująco:
ΔE є <0;1) – zmiany barwy jest akceptowalna,
ΔE є <1;2) – zmianę barwy rozpoznaje tylko doświadczony obserwator,
ΔE є <2;5 i więcej) – zmiana barwy rozpoznawana jest przez każdego obserwatora.
Podczas wykonywania nadruku, mogą pojawić się problemy związane z podłożem, maszyną drukarską oraz farbą, które ostatecznie będą rzutować na jakość odbitki. Do najczęstszych problemów związanych z farbami zalicza się m.in.:
- niepożądane punktowe zjawiska na wydruku: cętkowanie, pęcherze, wulkany, miotełkowanie,
- mora,
- murzenie,
- dublowanie,
- występowanie otoczek,
- złe odwzorowanie punktów rastrowych,
- ścieranie się farby z podłoża,
- zbyt wolne utrwalanie farby na podłożu,
- przebijanie obrazu,
- blokowanie,
WN